Gestasyonel diyabet sadece hamilelikte gerçekleşen bir çeşit diyabet rahatsızlığıdır. Diğer diyabet rahatsızlıklarında olduğu gibi, gestasyonel diyebet de vücudun şeker (glukoz) kullanımını etkiler. Gestasyonel diyabet anne için problem teşkil etmeyen ama doğmamış bebeğin sağlığına etki eden yüksek kan şekerine sebep olabilir.
Gestasyonel diyabetin sağlıklı beslenerek, düzenli egzersiz yaparak ve gerekirse ilaç kullanarak üstesinden gelebilirsiniz. Kendinize dikkat ederek sağlıklı bir hamilelik dönemi geçirebilirsiniz. Neyse ki, gestasyonel diyabet kısa dönemli bir rahatsızlıktır. Doğumdan sonra kan şekeri düzeyi normale döner.
Birçok kadın için gestasyonel diyabet herhangi bir semptoma sebep olmaz. Nadiren, aşırı susuzluk veya sık sık idrara çıkma gibi belirtileri olabilir.
Doktora Ne Zaman Gitmeli? İmkanınız varsa hamile kalmaya çalıştığınız dönemde doktora gidiniz ki, gestasyonel diyabet ihtimali bir an önce değerlendirilsin. Hamilelikten sonra düzenli prenatal muayenelerinizde gestasyonel diyabet de değerlendirilecektir. Eğer gestasyonel diyabet gelişirse, doktor ziyaretleriniz artabilir. Bunlar özellikle hamileliğin son 3 ayında olacaktır, doktorunuz kan şekeri seviyenizi dikkatle inceleyecektir. Doğumdan sonra kan şekeri seviyenizin normale döndüğünden emin olmak için, doğumdan hemen sonra ve 6 hafta içinde tekrar ölçülecektir. Gestasyonel diyabetiniz varsa kan şekerinizi sık sık ölçtürmeniz iyi bir fikirdir.
Sebepleri : Araştırmacılar buna neyin sebep olduğuna ilişkin henüz kesin bir neden bulamamışlardır. Gestasyonel diyabetin nasıl oluştuğunu anlamak için, glukozun vücutta nasıl işlem gördüğünü anlamak yardımcı olabilir. Insülin pankreas tarafından üretilen bir maddedir. Yemek yedikten sonra yemekten gelen ve glukoz denilen şeker molekülleri kana karışır. Insülin glukozun kandan hücrelere taşınarak burada enerjiye çevrilerek kullanılmasına yardım eder. Hamilelikte bebeği sarmalayan plasenta yüksek seviyelerde çeşitli hormonlar üretir. Nerdeyse hepsi dokulardaki insülin faaliyetine zarar verir, bu nedenle kan şekeri yükselir.
Bebeğiniz büyüdükçe plasenta insüline müdehale eden hormonları daha fazla üretir. Gestasyonel diyabette plasenta tarafından üretilen hormonlar kan şekeri seviyesini öyle bir seviyeye çıkarır ki, bu bebeğin büyümesini ve gelişimini etkileyebilir. Bu rahatsızlık bazen 20. haftada olmasına karşın genelde hamileliğin son yarısında ortaya çıkar.
Risk Faktörleri : Her kadında gestasyonel diyabet gelişebilmesine rağmen bazı kadınlar daha büyük bir risk altındadır. Risk faktörleri şöyledir;
- 25 yaşından büyük olmak : 25 yaşından büyük kadınlar hamileliklerinde gestasyonel diyabet geliştirmeye daha çok eğilimlidirler.
- Kişisel veya ailesel sağlık geçmişi : eğer sizde veya yakın bir aile üyesinde hafif diyabet varsa, gestasyonel diyabet riskiniz mevcuttur. Eğer önceki hamileliğinizde gestasyonel diyabetiniz olduysa, 4 kilodan ağır bir bebek dünyaya getirdiyseniz, veya sebebi açıklanamayan bir ölü doğum gerçekleştirdiyseniz de gestasyonel diyabet olma ihtimali vardır.
- Fazla kilolu olma : fazla kilo probleminiz varsa gestasyonel diyabet geliştirme ihtimaliniz yükselir.
- Irk : Nedine açıklanamayan sebeplerden dolayı siyah, hispanik ve asyalı ırklarda gestasyonel diyabet riski diğerlerine göre yüksektir.
Komplikasyonlar : Gestasyoneldiyabeti olan birçok hamilenin sağlıklı bebekleri olur.Ancak iyi kontrol altında tutulmayan gestasyonel diyabet yüksek kan şekeri seviyelerine ve hem anne hem de bebeği için problemlere sebep olabilir.
Bebeği Etkileyebilecek Komplikasyonlar : Eğer annede gestasyonel diyabet varsa, bebeği için aşağıdaki riskler söz konusudur;
- Aşırı Büyüme : Ekstra glukoz plasentayı geçerek pankreasın ekstra insülin üretmesine sebep olur. Bu da bebeğin fazla büyümesi sonucunu doğurabilir. Bu da bebeğin doğum kanalında sıkışmasına, doğum yaralanmalarına ve sezeryana yol açabilir.
- Düşük Kan Şekeri (Hipoglisemi) : Bazen annesinde gestasyonel diyabet olan bebeklerde doğumdan kısa bir süre sonra kendi insülin üretimleri yüksek olduğu için düşük kan şekeri yani hipoglisemi gelişebilir. Bu problem kaynaklı ciddi durumlar bebekte krizlere neden olabilir. Acil beslenme veya damar için glukoz verilmesi çözümü bebeğin kan şekeri seviyesini normale döndürebilir.
- Solunum Güçlüğü Sendromu : Eğer bebeğiniz dünyaya erken geldiyse, nefes alımını zorlaştıran solunum güçlüğü sendromu yaşayabilir. Annesinde gestasyonel diyabet olan bebeklerde bu durumun yaşanması diğerlerine göre daha olasıdır. Solunum güçlüğü sendromu olan bebeklerin ciğerleri gelişene kadar nefes alımlarında yardıma ihtiyaç duyabilirler.
- Sarılık : Ciltte ve gözlerin beyazında meydana gelen sararma durumu bebeğin karaciğeri bilirubin denilen maddeyi kıracak kadar gelişmemiş olduğunda gerçekleşir. Sarılık hastalığı dikkatle kontrol altında tutulduğunda endiş edecek bir rahatsızlık değildir.
- Yaşamın İlerleyen Dönemlerinde Tip 2 Diyabet : Annesinde gestasyonel diyabet olan bebeklerin yaşamlarının ileriki dönemlerinde obezite ve tip 2 diyabet geliştirmeleri ihtimali vardır.
- Gelişimsel Problemler : Annesinde gestasyonel diyabet olan çocuklarda yürüme, zıplama, denge ve koordinasyon gerektiren diğer aktivasyonlarda problemler yaşanabilir. İlgi problemleri veya hiperaktivite gibi rahatsızlıklar da olabilir.
Tedavi edilmeyen gestasyonel diyabet nadiren bebeğin doğumdan önce veya hemen sonra ölümü ile sonuçlanabilmektedir.
Sizi Etkileyebilecek Komplikasyonlar :
- Preeklampsi : Gestasyonel diyabet yüksek kan basıncı ve hamileliğin 20. Haftasından sonra idrarda fazla protein olarak tanımlanan preeklampsi riskini arttırır. Eğer tedavi edilmezse, ciddi hatta ölümle sonuçlanan komplikasyonlara sebep olabilir.
- İdrar Kesesi Enfeksiyonları : Gestasyonel diyabeti olan hamileler normal hamilelere göre idrar kesesi enfeksiyonu riskini 2 kat fazla taşırlar. Bunun sebbei idrardaki aşırı glukoz miktarıdır.
- Gelecekte Yaşanan Diyabet : Eğer gestasyonel diyabetiniz varsa, gelecekte yaşayacağınız bir hamilelikte de gestasyonel diyabetiniz olması riski vardır. Ayrıca yaşlandıkça tip 2 diyabet de geliştirebilirsiniz. Ancak sağlıklı beslenmek, düzenli egzersiz yapmak gibi sağlıklı yaşamanız bu riski indirger.
Teşhis Ve Tedavi : Doktorunuz hamileliğin erken dönemlerinde gestasyonel diyabet için size değerlendirecektir. Birçok kadın 2. Trimestırda gestasyonel diyabet için tarama testi yaptırır.
Gestasyonel Diyabet İçin Rutin Taramalar : Gestasyonel diyabet için tarama çoğu kadına tavsiye edilir. Gestasyonel diyabet için ortalama riski olan birçok kadına hamileliğin 24 - 28 haftaları arasında OGTT (Şeker yüklemesi) yapılır. Eğer gestasyonel diyabet riskiniz normalden fazlaysa, bu test daha erken de yapılabilir.
- İlk Şeker Yükleme Testi : Bu teste şurup kıvamında bir glukoz solüsyonu içerek başlarsınız. 1 saat sonra kan şekeri seviyenizi ölçmek için kan testi yapılır. 130 - 140 mg/dl veya 7.2 - 7.8 mmol/l kan şekeri seviyesi normal kabul edilir. Eğer kan şekeriniz normalden yüksekse, bu sadece gestasyonel diyabet için riskiniz olduğu anlamına gelir. Takip amaçlı 2. testten sonra teşhis konulur.
- Takip Amaçlı Şeker Yükleme Testi : Bu testte geceden itibaren aç kalmanız istenir ve açlık kan şekerinize bakılır. Sonra başka bir şekerli solüsyon içmeniz istenir ve 3 saatlik bir periyodda her saat başı kan testi yapılır. Eğer en az 2 test normalden yüksek çıkarsa gestasyonel diyabet teşhisi konur.
Gestasyonel Diyabet Teşhisi Konduysa : Bu durumda doktorunuz özellikle hamileliğin son 3 ayında daha sık muayene edecektir. Bu muayenelerde kan şekeri seviyeniz dikkatlice kontrol edilir. Eğer kan şekerinizi kontrol altında tutmakta zorlanıyorsanız insüline ihtiyacınız vardır veya diğer hamilelikle ilgili komplikasyonlarınız olursa bebeğin sağlığı için ekstra kontrollere gerek duyulur. Bu testler plasentanın fonksiyonunu değerlendirmek için yapılır. Gestasyonel diyabetinizi kontrol etmek zorsa, bu plasentayı etkileyebilir, bebeğin oksijen ve besinlerini değiş tokuş etmesini tehlikeye sokar. Tek bir olumsuz test sonucu bir problem teşkil etmez. Doktorunuz bebeğin durumunu değerlendirmek için ekstra bazı testler isteyebilir.
- NST (Non Stres Test) : Göbeğinize yerleştirilen duyargalar bir monitöre bağlıdır. Bu test fetal kalp atışındaki artışları fetal hareketlilikle ilişkilendirerek değerlendirir. Eğer bebek kalp atımlarında hareketle birlikte artış yoksa, fetus yeterli miktarda oksijen alamıyor olabilir.
- Biofiziksel Profil (BPP) : Bu test NST ile fetal ultrasonu birleştirir. Bebeğin hareketleri, nefes alış verişi ve amniotik sıvının normal seviyede olup olmadığı değerlendirilir. Azalmış sıvı bebeğin yeteri kadar idrar yapmadığını ve plasentanın olması gerektiği gibi işlevini yerine getirmediğini göstermektedir.
- Fetal Hareket Sayımı : Bu basit testi NST ve BPP ile aynı anda yaptırabilirsiniz. Belli bir süre zarfında bebeğin tekmelerini sayarsınız. Az hareket bebeğin yeteri kadar oksijen almadığını gösterebilir.
Doğumdan Sonra Yapılan Kan Şekeri Testi : Bebeğinizi doğurduktan sonra kan şekerinizin normal seviyesine döndüğünden emin olmak için doğumdan sonra ve 6 hafta sonra tekrar kan testi yapılır. Eğer sonuçlar normal çıkarsa, en azından 3 yılda bir test yaptırmak gereklidir. Eğer sonuçlar diyabet veya diyabet öncesi tanı olarak ortaya çıkarsa, tedavi düşünülebilir.
Tedavi Ve İlaçlar : Kan şekeri seviyenizi kontrol altında tutmak bebeğin sağlığı ve doğumda komplikasyonları önleyebilmek açısından çok önemlidir. Tedavi planınız şunları içerebilir :
- Kan şekeri ölçümü : Günde 4-5 kere - sabahları aç karnına ve yemeklerden sonra - kan şekerinizi ölçmeniz gerekebilir. Bunun için özel aletler vardır. Lanset (küçük bir iğne) yardımıyla parmağınızı delersiniz ve gelen kanı test çubuğu üzerine koyarsınız, bunu da glukoz ölçere yerleştirirsiniz. Doktorunuz doğum esnasında da kan şekerinizi ölçecektir. Eğer yükselirse, bebeğiniz yüksek miktarda insülin salıverir, bu da doğumdan hemen sonra düşük kan şekerine sebep olabilir.
- Diyet : Kan şekerini kontrol altında tutabilmenin en iyi yolu doğru yiyeceği doğru miktarda yemekten geçer. Sağlıklı yiyecekler yemek aynı zamanda hamilelik sırasında aşırı kilo alımını da önler. Sağlıklı bir diyette besin açısından zengin, yağ kalori açısından sağlıklı olan meyve, sebze ve tahıllar mevcuttur. Ayrıca şekerlemeler de dahil olmak üzere karbonhidrat alımını sınırlandırmak gerekir. Yine de her diyet herkese uygun değildir. Bu konuda bir diyetisyene danışmak en sağlıklı yoldur.
- Egzersiz : Egzersiz yapmak enerji için kullanılacak olan şekeri hücrelere yollayarak kan şekeri seviyesini düşürür. Egzersiz aynı zamanda insuline karşı hassasiyeti arttırır, yani vücudunuz hücrelere şeker iletmek için daha az insüline ihtiyaç duyar. Düzenli yapılan egzersiz hamilelikte sırt ağrısı, kas ağrısı, şişme, kabızlık ve uyuma güçlüğü gibi problemleri de azaltır, sizi doğuma hazırlar. Doktorunuzun onayı ile haftanın çoğu günü egzersiz yapabilirsiniz. Eğer uzun süredir egzersiz yapmıyorsanız, yavaş yavaş başlayın. Yürüyüş, bisiklet ve yüzme gibi sporlar hamilelikte en iyi alternatiflerdir.
- İlaç : Eğer diyet ve egzersiz yeterli değilse, kan şekeri seviyenizi indirmek için insülin enjeksiyonlarına ihtiyacınız vardır. Gestasyonel diyabeti olan hamilelerin yaklaşık % 15i kan şekeri seviyesini kontrol altında tutmak için insülin tedavisine ihtiyaç duyar.
Bebeğiniz de yakından gözleme ihtiyaç duyar. Bebeğin büyümesi ve gelişimi sık sık ultrasonla ve diğer testlerle takip edilir. Eğer beklenen zamanda doğum gerçekleşmezse, doktorunuz doğumu başlatabilir. Beklenen tarihten sonra doğum yapmak komplikasyon riskini arttırabilir.
Gestasyonel diyabet geçirdikten sonra, hayatın sonraki dönemlerinde tip 2 diyabet gelişme riski mevcuttur. Diyet ve egzersiz yapmak gibi sağlıklı yaşam alışkanlıkları bu riski azaltabilir.
Gestasyonel Diyabet ile Baş Etmek ve Destek : Bebeğinizin sağlığını etkileyebilecek bir durumla yaşamak pek kolay değildir. Bebeğiniz için üzülmeniz kendinize dikkat etmenizi zorlaştırabilir. Kendinizi yanlış yiyecekler yerken ve egzersiz yapmayı unutmuş bir durumda bulabilirsiniz. Stres yapmak kan şekeri seviyenizi daha da arttırabilir.
Gestasyonel diyabet hakkında ne kadar fazla bilgi edinirseniz kendinizi o kadar iyi hissedersiniz. Doktorunuzla konuşun, kitaplar okuyun, makaleleri inceleyin.
Önlem : Gestasyonel diyabeti önlemek konusunda hiçbir garanti yoktur ama hamilelik öncesi ne kadar sağlıklı alışkanlıklar edinirseniz o kadar iyi olur.
- Sağlıklı beslenin : Yağ ve kalorisi az yiyecekleri tercih edin. Meyve, sebze ve tahıllı gıdaları tercih edin.
- Fiziksel aktivite yapın : Hamilelik öncesi ve sırasında egzersiz yapmak gestasyonel diyabeti önleme konusunda olumlu sonuçlar vermektedir. Günde 30 dakika spor yapmaya çalışın. Yüzme, yürüyüş veya bisiklete binmek iyi bir alternatif olabilir.
- Fazla kilolarını verin : Hamilelik sıradında kilo vermek genellikle tavsiye edilmez. Ancak eğer hamile kalmayı planlıyorsanız kilo vermek daha sağlıklı bir hamilelik geçirmenize yardımcı olabilir. Yeme ve egzersiz alışkanlıklarını değiştirin. Daha sağlıklı bir kalp, daha fazla enerji ve daha çok kendine güven gibi kilo vermenin faydaları üzerine odaklanın.
Etiketler
